LEGIONOWSKI. Wspominamy tych, którzy odeszli na wieczną wartę

Początek listopada i jesienna aura niezmiennie kojarzą się ze wspominaniem tych, którzy odeszli. Przypominamy w TiO kombatantów, którzy niedawno odeszli na „wieczną wartę”. Dla nowych pokoleń byli dowodem na to, że życie w okrutnej rzeczywistości wojennej zahartowało ich jak stal i było impulsem do nieustannego pamiętania o towarzyszach broni.

Apolonia Cudna-Kowalska ps. „Anielka” (1928-2016). Apolonia Cudna-Kowalska była prezesem Koła nr 11 Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Chotomowie, a także wiceprezesem Zarządu Okręgu Warszawa-Powiat ŚZŻAK. Pogrzeb odbył się w Warszawie 12 sierpnia, a pochowana została na wawrzyszewskim cmentarzu.
Urodziła się w Chotomowie i była córką Stanisława i Aleksandry z domu Kowalewskiej. Od roku 1938 r. należała do drużyny harcerskiej, a następnie do drużyny Szarych Szeregów „Burza” w Chotomowie. W 1942 r. ukończyła szkołę powszechną, a od 1943 r. uczyła się w warszawskim gimnazjum im. Marii Skłodowskiej-Curie. Nieopodal domu, w zastępie harcerskim pełniła w tym czasie funkcję łączniczki, kolportowała prasę podziemną, a w 1944 r. ukończyła kurs sanitarny. 1 sierpnia 1944 r. przeniosła rozkaz dowództwa I batalionu dla 3. Kompanii chotomowskiej – rozpoczęcia działań powstańczych w godzinie „W”. Podczas Powstania pomagała rannym, ukrywała sprzęt medyczny, uczestniczyła w organizowaniu pogrzebów czy zacieraniu śladów po Powstaniu. Po wojnie pracowała w chotomowskiej szkole i jednocześnie kończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Po zamążpójściu całe życie zawodowe pracowała jako redaktor encyklopedysta w Wydawnictwie Ministerstwa Obrony Narodowej. Została odznaczona Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski , a także Warszawskim Krzyżem Powstańczym i Krzyżem Armii Krajowej.”

Bogusława Wilcz-Komorowska ps. „Bogusia” (1927-2016). Bogusława Wilcz-Komorowska spoczęła w rodzinnym grobie na legionowskim cmentarzu, gdzie pochowany jest jej ojciec płk Aleksander Wilcz, pierwszy dowódca legionowskich wojsk balonowych. „Bogusia” ostatnie lata spędziła w legionowskim domu opieki „Kombatant”.
Młoda Bogusława w czerwcu 1939 r. zdała egzamin do gimnazjum Józefa Piłsudskiego na warszawskim Żoliborzu, ale wybuch wojny uniemożliwił rozpoczęcie nauki. W 1940 r. została uczennicą Gminnej Szkoły Handlowej utworzonej w Legionowie, w której, pod osłoną oficjalnego programu zawodowego, prowadzono tajne nauczanie na poziomie gimnazjum, a następnie liceum. To tam współorganizowała nielegalne apele i uroczystości patriotyczne. Dzięki jej talentowi i wykształceniu muzycznemu, młodzież spotykająca się potajemnie na wieczorkach, mogła słuchać także utworów wielkich kompozytorów polskich i europejskich. Gdy w Legionowie zaczęto organizować tajną żeńską drużynę harcerską, Bogusława objęła funkcję zastępowej. Została zaprzysiężona w Wojskowej Służbie Kobiet, a także łączniczką komendanta tutejszego rejonu AK „Marianowo-Brzozów” płk. Kłoczkowskiego. Funkcję tę pełniła także podczas Powstania Warszawskiego. Po wojnie ukończyła liceum w Radzyminie i studia na wydziale chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Nigdy nie straciła kontaktu ze środowiskiem żołnierzy Armii Krajowej i harcerzy Szarych Szeregów.

Wiesława Stefańska-Cichocka ps. „Bogusia” (1929-2016). Wiesława Stefańska-Cichocka przez 35 lat pracowała w Legionowie jako lekarz-pediatra.
Jako żołnierz Armii Krajowej została awansowana do stopnia porucznika Wojska Polskiego. Otrzymała Krzyż Armii Krajowej oraz odznaki „Akcja Burza” i „Weteran Walk o Niepodległość”. Odeszła „na wieczną wartę” 30 sierpnia 2016 r.
Urodziła się 5 stycznia 1929 r. w Warszawie. Podczas okupacji, od września 1942 r. do lipca 1944 r. należa­ła do tajnej 18 WDŻ Szarych Szeregów hufca Wola. Jej pseudonimy to: „Wiewiórka”, „Lisica”. Na konspiracyjnym obozie w Rybienku przeszła szkolenie w zakresie pierwszej pomocy i łączności. Jej harcerskim zadaniem było uczestniczenie w akcji zbierania pomocy dla więźniów Pawiaka i pozaszpitalna opieka nad chorymi. Po Powstaniu Warszawskim i zakończeniu wojny, zamieszkała w Legionowie. Powróciła wtedy do pracy w Związku Harcerstwa Polskiego. Szesnastoletnia Wiesława już w sierpniu 1945 r. wzięła udział w pierwszym obozie szkoleniowym, zorganizowanym w Radziejowicach przez warszawski hufiec ZHP. Po powrocie zajmowała się organizowaniem harcerstwa w Legionowie. W 1949 r. rozpoczęła studia na Akademii Medycznej w Warszawie i w związku z tym zrezygnowała z czynnej pracy harcerskiej. Nie zerwała jednak kontaktów z tym środowiskiem. W 1997 r. wstąpiła do legionowskiego oddziału Stowarzyszenia Szarych Szeregów. Pogrzeb Wiesławy Cichockiej odbył się w Legionowie, 2 września 2016 r. Spoczęła na legionowskim cmentarzu.

Eugeniusz Mikulski ps. „Lew” (1924-2015). Eugeniusz Mikulski ps. „Lew” po wojnie ukończył liceum dla dorosłych w Legionowie oraz studia w warszawskiej SGGW. Zajmował odpowiedzialne stanowiska w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, Ministerstwie Rolnictwa, Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, a także w Zjednoczeniu Przemysłu Zielarskiego „Herbapol”. Pełnił także odpowiedzialne funkcje w ruchu ludowym ZSL-PSL. Został pochowany na powązkowskim cmentarzu wojskowym. „Lew” podczas okupacji należał do 706 plutonu I batalionu I Rejonu „Marianowo-Brzozów” VII Obwodu „Obroża” AK. Pluton ten pod dowództwem ppor. Jana Kalisiaka ps. „Mister” działał na terenie Michałowa i Łajsk. Eugeniusz brał udział w kolportowaniu tajnej prasy, w przerzutach i zabezpieczeniu broni. W międzyczasie ukończył tajną szkołę podoficerską i kurs minerski. W przeddzień wybuchu Powstania Warszawskiego wziął udział w wynoszeniu broni i amunicji z chwilowo opuszczonych przez Niemców koszar legionowskich. W godzinie „W” walczył w atakach na przejeżdżające przez Legionowo czołgi niemieckie oraz na pociąg opancerzony, który został wysadzony pod Chotomowem. Odznaczono go: Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Wojska, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Medalem za Warszawę, a także krzyżami: Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz wieloma innymi odznaczeniami.

Stanisław Szatkowski ps. „Mały” (1925-2014). Por. Stanisław Szatkowski to jeden z legionowian, który podczas Powstania Warszawskiego walczył w stolicy, w batalionie „Parasol”. Został odznaczony m.in.: Virtuti-Militari; Krzyżem Walecznych i Krzyżem Partyzanckim AK. Do ostatnich dni mieszkał w Legionowie. Spoczął w rodzinnym grobie, na cmentarzu w Legionowie.
Urodził się w Tczewie, ale gdy w 1926 r. jego rodzice kupili działkę w Legionowie, zamieszkał tu na stałe. W 1940 r. wstąpił do konspiracyjnego Związku Walki Zbrojnej przemianowanego później na Armię Krajową. Jego odwaga i umiejętności zwróciły uwagę przełożonych i na początku 1944 r. Stanisław został przeniesiony do kompanii „Pegaz” Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej AK. „Mały” należał do 2 kompanii batalionu „Parasol”, który działał w strukturach 1 Rejonu VII Obwodu „Obroża” o kryptonimie „Marianowo-Brzozów”. W tej kompanii walczyli także m.in.: Ireneusz Szatkowski „Nałęcz” (stryjeczny brat Stanisława),który zginął podczas okupacji w akcji „Stamm” i Andrzej Derejski „Bej”. Zdobywali broń, samochody czy rowery, a także brali udział przeciwko niemieckim funkcjonariuszom SS, policji i gestapo. Podczas Powstania Warszawskiego Stanisław Szatkowski przeszedł w Warszawie szlak bojowy: Wola – Stare Miasto – kanałami do Śródmieścia i na Górny Czerniaków. Podczas walk powstańczych trafił go odłamek i w następstwie nie widział na jedno oko. Po wojnie Stanisław Szatkowski skończył studia w Warszawie i pracował tam w biurze projektów.

Kazimierz Rydzyński ps. „Żak” (1925-2013). Kazimierz Rydzyński urodził się w Legionowie. Za waleczność uhonorowany został Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Odznaką Akcji Burza i Odznaką Weterana Walk o Wolność i Niepodległość Polski. Pochowany został w Chotomowie.
Walczył w I Rejonie „Marianowo-Brzozów” VII Obwodu Obroża Armii Krajowej. Był żołnierzem I batalionu, 4 kompanii 710 plutonu. Pełnił funkcję drużynowego 20-osobowej grupy kolegów, a zadaniem jego drużyny była ochrona sztabu, początkowo w Warszawie, następnie w Legionowie. W czasie walk powstańczych w Legionowie jego grupa wchodziła w skład plutonu, którego dowódcą był Jan Gadowski ps. „Wilk”. Zajmowali stanowiska w dołkach strzeleckich u wylotu ulicy Sowińskiego, na szosę Warszawską. Uczestniczyli w akcjach na czołgi, w trakcie których poległo 3 harcerzy. Po 5 dniach powstańczych walk, oddział wycofał się w las pod Choszczówkę. Po zakończeniu walk w Legionowie, Kazimierz Rydzyński nie ewakuował się zgodnie z zaleceniem okupanta. Ukrywał się natomiast wraz z rodziną do końca października 1944 r. (do wkroczenia wojsk sowieckich). Ukończył szkołę ekonomiczną, pracował w rożnych przedsiębiorstwach a najdłużej (do emerytury) w Spółdzielni Pracy „Transport i Komunikacja”.

ppłk. Stanisław Pawiński (1932 – 2016). Stanisław Pawiński – saper, członek Stowarzyszenia Ogólnopolska Rodzina Kościuszkowców urodził się w 1932 roku w Ostrołęce. Naukę w Oficerskiej Szkole Wojsk Inżynieryjnych we Wrocławiu rozpoczął w 1952 roku, po ukończeniu której został skierowany do pełnienia zawodowej służby wojskowej w 1 batalionie saperów 1 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej i wyznaczony na dowódcę plutonu w kompani technicznej.
W batalionie służył do 1983 roku zajmując różne stanowiska służbowe do dowódcy batalionu włącznie, które pełnił w latach 1977 – 1983, a następnie został przeniesiony do rezerwy.
Podczas swojej służby wojskowej uczestniczył w wielu ćwiczeniach realizując zadania związane z zabezpieczeniem inżynieryjnym działań współczesnego pola walki. W latach 1961-1962 wraz z saperami budował Szkołę Podstawową w Izabelinie, która otrzymała imię 1 batalionu saperów kościuszkowskich. Był inicjatorem budowy strzelnicy koszarowej w miejscowości Popławy. Brał udział w akcjach przeciwpowodziowych i pracach na rzecz gospodarki narodowej m.in. bronił przed powodzią miasto Pułtusk. W latach 1958-1960 uczestniczył w grupie rozminowania województwa warszawskiego zdejmując miny i niewybuchy za co został odznaczony „Medalem za Rozminowanie Kraju”.
Wielokrotnie wyróżniany za sumienną i rzetelną służbę wojskową odznaczeniami i medalami w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi oraz pamiątkowym medalem „Zasłużonemu Saperowi WP”. Całą swoją zawodową służbę wojskową pełnił w 1 batalionie saperów 1 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Tadeusza Kościuszki. Będąc w stanie spoczynku zajmował się działalnością społeczną, kierował wspólnotą mieszkaniową, był członkiem Rady Osiedla Piaski, aktywnie działał w Stowarzyszeniu Ogólnopolska Rodzina Kościuszkowców.

Edmund Mazur ps. „Głos” (1925-2016). Edmund Mazur odszedł na wieczną wartę niedawno. Jego pogrzeb odbył się 19 października 2016 r., w Legionowie. Urodził się w Jabłonnie Legionowej (dziś Legionowo). Jego ojciec Franciszek Mazur był st. sierż. WP i służył w 2. Pułku Saperów Kolejowych, a potem w 2. Batalionie Mostów Kolejowych w Legionowie. Gdy rodzina Mazurów została przeniesiona służbowo do Smorgoń w powiecie oszmiańskim, Edmund Mazur uczęszczał tam do Szkoły Powszechnej, a następnie był uczniem Gimnazjum oo. Jezuitów pod wezwaniem św. Kazimierza w Wilnie. W 1944 r. 19-letni Edmund został żołnierzem 13. Mołodeczańskiej Brygady AK. Brał udział w operacji „Ostra Brama” i „Burza”. Po rozbrojeniu brygady przez Rosjan, przeszedł piechotą do rodzinnego Legionowa. Po wojnie ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim, zdobywając tytuł magistra filologii. Edmund Mazur od kwietnia 1946 r. do 31 sierpnia 1985 r. pracował jako nauczyciel w legionowskich szkołach, w latach 1967-85
w szkole podstawowej i Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej w Legionowie. Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem 40-lecia Polski Ludowej, Złotą Odznaką Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz Nagrodą Ministra Oświaty i Wychowania za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej. Przyznano mu także tytuł „Zasłużony dla Miasta Legionowo” oraz statuetkę gen. Bolesława Roi.

Komentarze