SPACERKIEM PO MIEŚCIE. Willa z biblioteką. Krasińskiego 50

Budynek przy Krasińskiego 50 – obok willi „Bratki” czy Miejskiego Ośrodka Kultury – należy do jednych z ciekawszych przykładów architektury „stylu dworkowego” zbudowanych na terenie naszego miasta w okresie dwudziestolecia międzywojennego

Wspomniana willa przy Krasińskiego zachowała nadal swoją funkcję mieszkalną. Na kartce przyklejonej na okładce oryginalnego projektu możemy przeczytać: „Plan domu parterowego Flawjana Onyszko na parceli No 836 / II w Gucinie gmina Jabłonna pow. Warszawa – skala 1:100”.

Zamówił Onyszko, zatwierdził Netto

Od aktualnego właściciela dowiedziałem się, że Pan Flawjan Onyszko był geodetą.
Wspomniany dom zbudowano na obszernej posesji (później została rozparcelowana) u zbiegu ulic: Krasińskiego i ówczesnej Szkolnej (prowadziła od Krasińskiego do Grottgera). Już wtedy planowano wzniesienie szkoły na placu, na wprost drewnianego kościoła „na górce”. Oba obiekty zaznaczone na wspomnianym planie. Działki pod budowę zarówno kościoła jak i szkoły podarował ówczesny właściciel dóbr Jabłonna – Maurycy hrabia Potocki.
Projektantem parterowej willi z mieszkalnym poddaszem i dachem naczółkowym krytym dachówką (obecnie papą) był Stanisław Gliński. Plan budynku, tak jak i wielu innych budowli na terenie Legionowa, zatwierdził w kwietniu 1929 roku architekt powiatowy Stefan Netto.
Reprezentacyjna elewacja frontowa zaplanowana została od strony ulicy Krasińskiego. Wyróżnia się tarasem ze schodkami, mieszkalnym poddaszem zwieńczonym trójkątnym szczytem i balkonem wspartym na czterech kolumnach i dwóch przyściennych półkolumnach. Po obu stronach salonu z tarasem pokoje, które doświetlały po dwie pary okien.
Zarówno taras jak i balkon dekorowane są betonowymi tralkami.
Drzwi wejściowe ze schodkami umieszczono w elewacji od strony podwórka. Do pomieszczeń kuchennych prowadzą drzwi wewnętrzne po obu stronach niewielkiego przedsionka. Stąd też drewnianymi schodami można dostać się do mieszkań na poddaszu m. in. salonu ze wspomnianym balkonem.
W szczycie – od strony bramy wjazdowej – na piętrze znajduje się pomieszczenie mieszkalne z parą okien. Po stronie przeciwnej ślepa elewacja bez okien.

Teraz „Moderno”

Projekt wykonany przez architekta w roku 1929 różnił się nieco od dzisiejszego widoku willi, szczególnie elewacji frontowej od Krasińskiego. Taras na parterze nie był zaplanowany. Wykonany został w trakcie budowy innych obiektów na posesji.
W roku 1938 właściciel zwrócił się do firmy „Moderno” o zaprojektowanie nowych murowanych budynków m. in. pralni, komórki i klozetu. Wspomniana firma – Koncesjonowane Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno-Budowlanych – z siedzibą w Legionowie przy ul. Ostrobramskiej 38 wykonała zlecenie w czerwcu tegoż roku. Był to dodatkowy projekt do zatwierdzonego wcześniej projektu głównego. Na jego podstawie zbudowano wspomnianą wyżej willę. Nowe, murowane, parterowe budynki przekryto jednospadowym dachem.

Czytelnicy i kombatanci

Po wojnie budynki zajęte były przez różne instytucje. W latach 1989-2001 na bramie wisiała tabliczka z informacją o filii nr.1 Miejskiej Biblioteki (mieściła się od maja 1989 do października 2001). W jednym z pomieszczeń – od roku1990 – znajduje się Zarząd Główny Kombatantów Polskich w Kraju, któremu przewodniczy Pan Stanisław Mandykowski.
Kilka słów o byłych i obecnych właścicielach. Jak wspomnieliśmy, plan willi przy Krasińskiego sporządzony został dla Flawjana Onyszko. Kolejnymi posiadaczami byli państwo Borkowscy. Od Ireny Wołyniak, córki Bronisławy i Juliana Borkowskich, posesja wraz z zabudową została kupiona w roku 1983 przez państwa Mandykowskich, którzy do dzisiaj tu mieszkają.

Tekst i rysunek:
Andrzej Zalewski
(28.02.1948 – 31.12.2016)
• miłośnik Legionowa i Mazowsza,
• historyk sztuki,
• b. Prezes TPL,
• długoletni współpracownik
tygodnika „Mazowieckie To i Owo”.

Komentarze