Dzień pamięci o Wandzie Tomczyńskiej

Choć Wanda Tomczyńska – Honorowy Obywatel Miasta Legionowa – zmarła blisko 30 lat temu, rokrocznie 17 września oddawany jest jej hołd. Tak i było w 2024 r., a wiązanki składali m.in.: prezydent Legionowa Bogdan Kiełbasiński, dyr. Muzeum Historycznego Jacek Szczepański i prezes ZOPAK Stanisław Gołąbek.

Wanda Tomczyńska w latach 1939-1942 organizowała i prowadziła w Legionowie komplety tajnego nauczania języka polskiego i historii oraz lekcji uzupełniających według programu przewidzianego dla gimnazjów i liceów ogólnokształcących. Już od jesieni 1939 r. podjęła działalność konspiracyjną pod pseudonimem „Ala” w szeregach ZWZ-AK w Legionowie. Została wprowadzona przez por. Mieczysława Smereka „Czcibora”. Od stycznia 1940 r. pełniła funkcję łączniczki między sztabem I Rejonu ZWZ/AK w Legionowie a sztabem VII Obwodu „Obroża”. Następnie prowadziła kancelarię sztabu I Rejonu i służyła jako kurierka. Została komendantką Wojskowej Służby Kobiet w I Batalionie I Rejonu AK.

Latem 1943 r. u państwa Tomczyńskich ukrywali się trzej żołnierze francuscy, którzy zbiegli z niemieckich oflagów. Przebywali u Tomczyńskich, ponieważ członkowie rodziny znali język francuski. Z narażeniem na obóz koncentracyjny, a może i śmierć, środowisko AK z Legionowa oraz gminy Nieporęt organizowało cudzoziemcom dokumenty umożliwiające powrót do Francji.

W październiku 1944 r. pani Wanda została aresztowana przez gestapo i uwięziona w fortach Kazunia. Była przesłuchiwana w twierdzy Modlin, skąd udało się jej zbiec. W listopadzie 1944 r. nawiązała kontakt z przebywającym w Pruszkowie ppłk. Romanem Kłoczkowskim „Groszem” i zaczęła prowadzić kancelarię sztabu Obwodu „Wrona”.
W lutym 1945 r. Wanda Tomczyńska wróciła do Legionowa. Pracowała jako polonistka w warszawskich szkołach: Liceum im. Adama Mickiewicza, następnie Liceum im. płk. Lisa-Kuli. W tym drugim jej uczniem był Jan Olszewski, (przedwojenny mieszkaniec Legionowa) i późniejszy premier polskiego rządu.

Wanda Tomczyńska zmarła 17 września 1998 r. Spoczywa na legionowskim cmentarzu. Miejsce pamięci poświęcone „Ali” znajduje się w Legionowie przy ul. Jagiellońskiej 30.

o.ga.

Komentarze