LEGIONOWO. Miejsca pamięci. Pomnik Polski Walczącej ponownie odsłonięty

Prace przy Pomniku Polski Walczącej na rondzie Armii Krajowej mają na celu poprawę estetyki przestrzeni publicznej oraz wyeksponowanie obu stron pomnika, który zarósł i przestał być widoczny.

Dzisiejsze Rondo Armii Krajowej w okresie międzywojennym nazywano „okrąglakiem” lub placem POW. Planowano postawić na nim pomnik dla uczczenia działań Polskiej Organizacji Wojskowej. Na początku lat 30. XX w. zaczęto nawet rozprowadzać pocztówki-cegiełki na ten cel. Realizacji projektu przeszkodził wybuch II wojny światowej.

Po wojnie „okrąglak” stał się Placem Bojowników o Wolność i Demokrację. W 1946 r. legionowscy rzemieślnicy, a zarazem byli żołnierze Armii Krajowej, z własnej inicjatywy ustawili w tym miejscu na niewielkim kopcu duży krzyż brzozowy dla uczczenia żołnierzy Wojska Polskiego i Ruchu Oporu w latach 1939-1945. W miejscu tym odbywały się oficjalne uroczystości świąt państwowych, w tym z okazji wybuchu Powstania Warszawskiego.

W 1966 r. ZBoWiDu zainicjował budowę w centrum miasta na pl. Świerczewskiego (dawny rynek) pomnika Walki i Męczeństwa, który bardziej odpowiadał duchowi socjalizmu. Został on odsłonięty 12 października 1966 r. Pomnik ten jednak nie zyskał sympatii legionowian i stał się obiektem drwin. Ostatecznie zdemontowano go w 1992 r.
W 1991 r., a więc już w nowych realiach polityczno-gospodarczych powołano społeczny komitet budowy pomnika pod przewodnictwem Lucjana Spletstesera. W skład komitetu honorowego wszedł prezydent Miasta Legionowo Andrzej Kicman. Wypracowano wówczas nową koncepcję, zgodnie z którą Pomnik „Polski Walczącej” miał upamiętniać walkę Polskiego Państwa Podziemnego, Armii Krajowej oraz Ruchu Społecznego „Solidarność” z dwoma totalitaryzmami w latach 1939-1944 i 1944-1989.

29 grudnia 1993 r. Rada Miejska w Legionowie podjęła uchwałę zatwierdzającą budowę pomnika na dawnym „okrąglaku”. Koncepcję plastyczną upamiętnienia przygotował prof. Andrzej Bissenik z ASP w Warszawie, projekt budowalno-konstrukcyjny opracował dr inż. arch. Edward Kołakowski z Politechniki Warszawskiej. Elementy metalowe wykonali pracownicy Huta „Stalowa Wola” pod kierunkiem Andrzeja Gargasa, działacza NSZZ „Solidarność”. Prace budowlane, kamieniarskie i instalacyjne wykonał Mariusz Selwon z Warszawy.

2 lutego 1994 r. „okrąglak” otrzymał oficjalną nazwę „Rondo Armii Krajowej”. 3 maja 1994 r. nastąpiło poświęcenie aktu erekcyjnego przez ks. prałata Józefa Schabowskiego, proboszcza parafii św. Jana Kantego. Tego samego dnia akt został wmurowany w stopkę pomnika. W ciągu trzech następnych tygodni elementy pomnika zostały zmontowane, a 22 maja 1994 r. nastąpiło jego uroczyste odsłonięcie.

Rafał Degiel
Muzeum Historyczne w Legionowie

Komentarze