LEGIONOWO-JABŁONNA. Umierali w huku dział wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920

Garnizon Legionowo (ówcześnie nazywany Obozem Ćwiczebnym Jabłonna ) w latach wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920 był ważnym w kraju ośrodkiem tworzenia i szkolenia jednostek Wojska Polskiego, które odegrały w niej ważną role. Były to przede wszystkim jednostki 1 i 2 dywizji piechoty legionów, 2 pułk saperów kolejowych, załogi pociągów pancernych oraz pododdziały Armii Ochotniczej.

Zorganizowane jednostki systematycznie wyruszały na front, a w garnizonie pozostawało ich zaplecze. W ramach niego leczono chorych i rannych, których dostarczała wojna, a także szalejące choroby, które dotykały także całe społeczeństwo. Ten czas przyniósł smutny bilans, bo w samym legionowskim garnizonie w tym czasie zmarło z chorób i ran aż 51 żołnierzy.

Dokładnie to prezentuje wykaz alfabetyczny 51 żołnierzy i personelu wojskowego zmarłych w garnizonie Legionowo (Jabłonna Legionowa) w latach 1919-1920, który został opracowany na podstawie „Listy strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920” wydanej w 1934 r. przez Wojskowe Biuro Historyczne Ministerstwa Spraw Wojskowych.

W garnizonie znajdował się stacjonarny szpital wojskowy (garnizonowy) w latach 1919-1921 oraz przejściowo w 1920 r. znajdowały się 2 szpitale polowe nr 402, 901, które towarzyszyły oddziałom na froncie walk.

Wykaz z 1934 r. nie obejmował uczestników działań POW i innych aktywności zbrojnych w 1918 r. , z tego powodu nie ujmuje on np. poległego w dniu 11.11.1918 r. – Stefana Gawryszewskiego, pochodzącego z Warszawskiej Pragi, który był uczestnikiem walki oddziału POW z garnizonem niemieckim w Jabłonnie (dziś Legionowo).

W Legionowie do 1939 r. obok kaplicy garnizonowej znajdował się mały cmentarzyk wojskowy. Należy domniemywać, że część zmarłych żołnierzy spoczywała na nim, część zapewne była ekshumowana przez rodziny po 1921 r. Cmentarzyk otoczony był troską kapelana wojskowego ks. mjr Szymona Żółtowskiego z Zegrza.

Prezentowany wykaz odnosi się do zmarłych w Jabłonnie, należy tu rozumieć, jak sądzę – głównie w szpitalu stacjonarnym (garnizonowym) i przedstawia się następująco:
Adamkiewicz Stanisław- szer. 201. pułku piechoty(ochotniczego) zmarł z choroby 28.VII.1920
Bartoszewski Stanisław- kpr. 6. pułku piechoty legionów , zmarł z choroby 24.IX.1919
Błażejczyk Bronisław- szer. 1. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 15.VIII.1919
Ciechomski Kazimierz – kpr. Centralnego Zakładu Amunicyjnego, zmarł z choroby 29.X.1920
Dębic Franciszek- szer. 1. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 13.X. 1920
Dobraszak Henryk- szer. 1. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 28.X.1919
Gałecki Stanisław – szer. 2.pułku wojsk kolejowych, zmarł z choroby 18.III.1920
Gałęski Józef- saper 6.batalionu saperów, poległ
Gałka Józef- szer. 4. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 6.V.1919
Gołębiewski Czesław- szer. 6. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 9. VIII. 1919
Gorzko Stanisław – z 3. batalionu kolejowego, zmarł z choroby 22.III.1920
Grodzki Aleksander- szer. 2. pułku wojsk kolejowych, zmarł z choroby 19.IV.1920
Kachuba Adam- szer. wojskowej straży kolejowej, zmarł z choroby 3.VII.1919
Kaczmarski Jan- z kadry wojsk kolejowych 1, zmarł z choroby 29.XI.1919
Kakowski Wacław- szer. 6. pułku piechoty legionów, zmarł z ran 4.VIII.1919
Kamieński Julian Henryk- ppor. 2.pułku wojsk kolejowych, utonął 22.VII. 1920
Kaniecki Walenty- szer. 2.pułku wojsk kolejowych, zmarł z choroby 4.XI.1920
Kapela Ignacy- saper 2. batalionu saperów, zmarł z choroby 29.III.1920
Kłos Bartłomiej- szer. poległ w Bitwie Warszawskiej 15.VIII.1920
Konieczny Władysław- szer. 1. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 13.III.1920
Korczyński Karol – kpr. 1. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 1.V.1920
Krupa Marjan – szer. kadry wojsk kolejowych 1., zmarł z choroby 1. I. 1920
Kurkowski Wincenty – saper 2. pułku wojsk kolejowych, zmarł z choroby 6.III.1920
Leśniak Jakób- saper 3. batalionu saperów, zmarł z choroby 13.VII.1920
Ludwikowski Edward- zmarł 6.VIII.1920
Łuczak Stanisław- sanitariusz szpitala zakładowego(garniz.), zmarł z choroby 21.VI. 1919
Makowski Aleksander- szer. 6. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 27.VII.1919
Małecki Stanisław – starszy saper 4. batalionu saperów, zmarł w wyniku wypadku 1.II.1920
Marcola Józef- szer. 2. pułku wojsk kolejowych, zmarł 24.VI. 1920
Miga Jan- pionier 2. pułku saperów kolejowych, utonął 17.VII.1920
Młynarczyk Władysław- szer. 2. batalionu kolejowego, zmarł z choroby 27.VII.1919.
Moskwa Jan- szer. 6 . pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 24.VIII.1919
Niewiadomski Stanisław- szer. 2. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 27.V.1919.
Onisk Bernard- szer. 1. pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 14.VIII. 1919
Orzechowski Józef- szer. kadry kolejowej 1.,zmarł z choroby 6.VII. 1919
Puzon Andrzej- marynarz Szkoły Marynarki Woj. w Kazuniu, zginął w wypadku 15.VII.1920
Pyza Andrzej – szer. 6. pułku piechoty legionów , zmarł z choroby22.IX.1919
Rojek Józef- z 6.pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 8.VI. 1919
Rurkowski Wincenty- saper 2. pułku wojsk kolejowych, zmarł z choroby 6.III. 1920
Schoenaug Wolf- szeregowy zakładu DOG I,(OW W-wa),zmarł z choroby 16.IX.1920
Serafin Piotr – szer. 6.pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 4.VIII.1919
Sipta Adam- z kadry wojsk kolejowych 1., zginął w wypadku 31.XII.1919
Skowroński Bolesław- legionista, szeregowy jednostki legionów, zmarł z choroby 14.XII.1919
Stańczyk Stanisław- szer. 6.pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 29.VII.1919
Stiepanow Helena- pielęgniarka szpitala zakładowego Jabłonna Leg., z choroby 19.IV.1920
Szewczak Edward- szer. 1.pułku piechoty legionów. zmarł z choroby 24.VII.1919
Wiśniewski Mateusz- szer. 4.pułku piechoty legionów, zmarł z choroby 4.VI.1919
Woiński Paweł- saper 2.pułku wojsk kolejowych, zmarł z choroby 15.II.1920
Wojciechowski Kazimierz- saper 2.pułku wojsk kolejowych, zmarł z choroby 24.VI.1920
Wróblewski Józef- saper 2.pułku wojsk kolejowych, zmarł z choroby 26.IV.1920
Zasłonka Antonii- szer. 1. pułku piechoty legionów, zmarł, ekshumowany 11.X.1919

Statystyka wg jednostek:
I dywizja legionów – 16 żołnierzy: 1ppleg- 8, 6ppleg- 8
II Dywizja Legionów – 3 żołnierzy: 2ppleg- 1, 4ppleg- 2
2 pułk wojsk kolejowych(z kadrą wojsk kol 1.) – 16 żołnierzy
Obsługa szpitala w Jabłonnie – 2 osoby (w tym jedna kobieta)
Inne jednostki – 14 żołnierzy
Pierwszy przypadek odnotowano 27.V.1919 r., ostatni – 4.XI. 1920.

Nie wiadomo jak długo w Jabłonnie znajdował się szpital polowy nr 402, choć wiemy, że był w okresie Bitwy Warszawskiej, więc statystyką nie obejmuję (na froncie do tego szpitala jest przypisanych 7 zmarłych żołnierzy, w tym dwóch NN). Szpital 901 nie występuje w statystyce. Zapisy nazwisk wg pisowni i tekstu z 1934 r.

Nieznane są losy cmentarzyka przy kaplicy w okresie II wojny. Po wojnie już nie istniał. Problem wymaga dalszych, pogłębionych badań historycznych.

Prezentując powyższy wykaz oddajemy hołd tym żołnierzom i członkom cywilnego personelu wojskowego, którym przyszło oddać życie za Ojczyznę daleko od walczących kolegów, a których przyjęła do swego łona legionowska ziemia.

Towarzystwo Przyjaciół Legionowa wraz ze społecznością miasta zamierza w przyszłości upamiętnić tych nieznanych nam dotychczas bohaterów wojny 1920 r.

Erazm Domański – prezes Towarzystwa Przyjaciół Legionowa

źródło: Tygodnik Ilustrowany z 31 lipca 1920 r.

Komentarze