„Muzeum na kółkach” w Serocku

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN we współpracy z Miastem i Gminą Serock, Fundacją Idea Rozwoju i Fundacją NOVA zaprasza do obejrzenia projektu „Muzeum na kółkach”.

Nowoczesna ekspozycja połączona z bogatym programem edukacyjnym w telegraficznym skrócie przybliży historię tysiąca lat dziejów społeczności żydowskiej w Polsce. Projekt od czerwca 2014 roku do kwietnia 2016 roku odwiedzi 47 miejscowości. W dniach 21-23 kwietnia Muzeum będzie gościć w Serocku.

Zachować pamięć

Projekt ma na celu przypomnieć o współistnieniu społeczności polskiej i żydowskiej na przestrzeni tysiąca lat. Przez wieki Polska była najważniejszym ośrodkiem żydowskiego życia umysłowego, religijnego i kulturalnego. Żydzi stanowili 10 procent ludności Polski.
Pierwsze informacje o Żydach z Serocka pochodzą z II połowy XVIII wieku. W czasach Księstwa Warszawskiego w związku z budową twierdzy osiadła w mieście znaczna liczba żydowskich karczmarzy, rzemieślników i kupców. W czasach Królestwa Polskiego był to już na tyle liczna grupa, że miała własnego rabina i wydzieliła się w osobną gminę z kahału nasielskiego. W latach 1875-1924 rabinem w Serocku był cieszący się wielkim szacunkiem i sławą Josef Lewinstein. W czasie I wojny światowej osiadł w Serocku słynny cadyk-magid Aaron Katzenelenbogen (zm. 1926 r.).

Żydzi w pierwszej radzie miejskiej

Do pierwszej rady miejskiej, wybranej po odzyskaniu praw miejskich w 1923 roku, liczącej 24 osoby, weszło 10 Żydów. W latach 20. XX wieku grupa żydowskich młodych aktywistów założyła w Serocku bibliotekę pod nazwą „Serocka Liga Samokształceniowa”. Biblioteka stała się miejscem wieczornych spotkań, w czasie których młodzież żydowska dyskutowała o literaturze i polityce. Wkrótce działalność Ligi rozszerzyła się o koło teatralne, które wystawiało w bibliotece najbardziej znane sztuki żydowskie. W 1926 roku stolarz Herszl Borensztain założył w Serocku orkiestrę dętą a sam został jej dyrygentem. Występy odbywały się w warsztacie Borensztaina. Praktycznie wszyscy muzycy byli stolarzami. Orkiestra uczestniczyła we wszystkich wydarzeniach publicznych, zarówno powszechnych, jak i żydowskich W latach 1936-1937, jak w wielu innych miastach, miała miejsce akcja bojkotu żydowskich sklepów i handlu, której ekonomicznym skutkiem było zamknięcie kilkunastu sklepów oraz przeniesienie przez szereg osób swoich interesów do pobliskiego Legionowa, rozwijającego się dzięki kolei i dużemu garnizonowi wojska.

Żydzi z Serocka na całym świecie

W dniu 5 września 1939 r. pod gruzami zbombardowanego przez Niemców domu Rozenberga zginęło kilkudziesięciu serockich Żydów. 10 września 1939 roku kazano Żydom stawić się na rynku. Niemiecki oficer odesłał kobiety i dzieci do domów, a mężczyznom rozkazał iść do synagogi. Po drodze kilka osób zastrzelono. W synagodze mężczyźni przetrzymywani byli przez pięć dni, po czym, 14 września, odesłano do domów mężczyzn poniżej 18 i powyżej 45 roku życia. Pozostałą grupę 150 osób pognano do Pułtuska i Ciechanowa. W mieście pozostało jeszcze ponad 2000 Żydów, który w dniu 5 grudnia 1939 r. wypędzono z Serocka i Nasielska, gdzie wysłano ich pociągiem do Prus Wschodnich, ale ostatecznie rozmieszczono ich w gettach: w Legionowie, Łukowie, Białej Podlaskiej, Międzyrzecu, Kocku, Węgrowie, Radzyminie i Łomazach.
Z całej społeczności żydowskiej Serocka okres Zagłady przeżyło kilkaset osób. Serockersi, czyli potomkowie serockich Żydów żyją na całym świecie, główne skupiska znajdują siew Izraelu, USA, Argentynie, Brazylii, Kanadzie i Australii.

Wydarzenia towarzyszące
W Serocku będzie można zobaczyć „Muzeum na kółkach” na rynku miejskim. Podczas wizyty koordynatorzy lokalni przygotowali specjalny program wydarzeń towarzyszących.
– Żydowski wieczór Hava Nagila
– Happening „Taniec łączy pokolenia”
– „Mój sztetl”, czyli opowieść o społeczności żydowskiej w Serocku
– Wystawa „Wielokulturowa społeczność Serocka na starych fotografiach”

– Najważniejszym celem realizacji projektu jest przybliżenie mieszkańcom i turystom dziedzictwa kulturowego społeczności żydowskiej, która przed II wojną światową współtworzyła oblicza Serocka. Dzięki działaniom skierowanym w szczególności do młodego odbiorcy chcemy ukazać znaczenie wielowiekowego współistnienia dwóch kultur– mówią Sylwia Słojkowska-Affelska i Beata Roszkowska, koordynatorki lokalne „Muzeum na kółkach” w Serocku.

Interaktywna mapa miasta

Centralnym punktem wystawy jest interaktywna mapa każdego miasta, które odwiedza „Muzeum na kółkach”, na której zostały opisane ważne miejsca związane z lokalną historią żydowską. Poprzez trójwymiarową makietę sztetla przybliżamy najważniejsze miejsca typowego polsko-żydowskiego miasteczka. Opowiadamy również o jidysz, hebrajskim i polskim – trzech współistniejących i przenikających się językach, którymi posługiwali się polscy Żydzi.

Projekt jest podziękowaniem dla lokalnych liderów i aktywistów, którzy poświęcają swój czas i środki na dbanie o pamięć o polskich Żydach. „Muzeum na kółkach” zaprasza widzów do interakcji, dzielenia się własnymi wspomnieniami oraz odkrywania zapomnianego dziedzictwa. Ekspozycji towarzyszyć będzie szereg działań edukacyjnych i kulturalnych. Zwiedzanie wystawy i udział w zajęciach prowadzonych przez animatorów są bezpłatne.
Inauguracja projektu odbyła się 26 czerwca 2014 roku w Warszawie. Do kwietnia 2016 roku „Muzeum na kółkach” odwiedzi 47 miejscowości
Więcej informacji na stronie internetowej Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie: http://www.polin.pl/pl/muzeumnakolkach oraz na Facebooku „Muzeum na kółkach”: http://www.facebook.com/muzeumnakolkach
Projekt Muzeum na kółkach realizowany jest w ramach programu Żydowskie dziedzictwo kulturowe, dzięki wsparciu udzielonemu z funduszy norweskich i EOG przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię.

Komentarze