SPACERKIEM PO MIEŚCIE. Willa „Kazinek” Zapomniana perełka

Po raz pierwszy miałem możliwość obejrzenia zabytkowego budynku „ Willa Kazinek” na początku lat 80. Przyjęli nas wtedy właściciele posesji mającej wówczas adres Słowackiego 65 / dziś Warszawska 70

W 1935 roku na działce, kupionej od Maurycego hrabiego Potockiego, murowaną willę wystawił pułkownik Kazimierz Kowalski. Późniejszy dowódca Batalionu Kolejowego w Legionowie. Urodził się w roku 1885 w Płocku. Studiował m.in. na Wydziale Inżynierii Politechniki Lwowskiej a także Politechniki Warszawskiej.
Z tatarskich ułanów do klejowych mostów
Pierwsze lata swojej działalności związał z armią carską, w której służył jako saper. Jako inżynier był budowniczym kolei na odcinku Kazań – Jekaterynburg a także linii kolejowej Aczyńsk – Minusińsk na Syberii. Kiedy wybuchła I wojna światowa służył w 15 Pułku Ułanów Tatarskich. W rok później ponownie skierowany do Batalionu Kolejowego.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powrócił do kraju. W Płocku, w którym się urodził, przez pewien czas był nauczycielem matematyki.
W roku 1919 zmobilizowany ponownie skierowany został do stacjonującego w Legionowie Batalionu Wyszkolenia Wojsk Kolejowych. Brał też czynny udział w wojnie obronnej polsko–bolszewickiej roku 1920. Zasługi bojowe docenili jego zwierzchnicy. Dekretem Naczelnego Wodza z 1922 r. ówczesny kapitan inżynier Kazimierz Kowalski został odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy. Otrzymał też odznakę pamiątkową frontu litewsko–białoruskiego, przyznaną przez dowódcę generała Stanisława Szeptyckiego. Jako dowódca batalionu w 2 Pułku Wojsk Kolejowych przyczynił się do odbudowy i budowy mostów na rzekach: m.in. Bug i Styr. Lata 1927–1929 to służba w Wydziale Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych.

Kazinkowy Kazinek

Dom przy Szosowej (dziś Warszawska) powstał według projektu inwestora. Zbudowany jest na planie prostokąta, na wysokich ceglanych fundamentach, podpiwniczony, z mieszkalnym poddaszem, z dachem dwuspadowym krytym blachą.
Willa wzniesiona została na niewielkim, zalesionym wzgórzu. Elewacja frontowa od ulicy Sobieskiego – widoczna z daleka z drogi prowadzącej z Warszawy w kierunku Pułtuska – zwieńczona trójkątnym szczytem z nazwą „Willa Kazinek”, z drzwiami ujętymi po bokach dwoma parami okien i tarasem na parterze poprzedzonym dwustopniowymi schodkami. U góry drugi taras wsparty na czterech betonowych słupach, z drzwiami prowadzącymi do pomieszczeń na piętrze, ujętymi po bokach dwoma wąskimi okienkami. Po przeciwnej stronie wejście z sienią i schodami: do piwnicy i pomieszczeń na piętrze. Elewacje boczne od strony Słowackiego i Warszawskiej pięcioosiowe. Okna drewniane w kamiennych obramieniach.

Dom bohatera

W roku 1944 w „Willi Kazinek” stacjonowały wojska radzieckie. Położony na wzgórzu budynek był świetnym punktem obserwacyjnym.
Po wojnie Kazimierz Kowalski był organizatorem jednostki wojsk inżynieryjnych (przeniesiony do Szefostwa Wojsk Inżynieryjnych Ministerstwa Obrony Narodowej). Jak wspominał ksiądz płk Jan Mrugacz, doświadczenie saperskie pułkownika Kowalskiego wykorzystywano też do rozminowywania zakładów produkcyjnych i chłopskich pól. Otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Zaangażowany był w odbudowę zniszczonego w czasie wojny kościoła w Jabłonnie. Pracował też w Centralnym Zarządzie Robót Lądowo–Inżynieryjnych Budownictwa Przemysłowego.

Nie zapomniano też o pułkowniku, gdy w roku 1965 obchodzono dwusetną rocznicę założenia Teatru Narodowego. Tegoż roku otrzymał odznaczenie w uznaniu zasług w rozminowywaniu wspomnianego gmachu. Pułkownik Kowalski zmarł dwa lata później. Pochowany został na cmentarzu w Jabłonnie.
W grudniu ubiegłego roku wybuchł w niej pożar. Powinniśmy mieć nadzieję, że „Willa Kazinek” zostanie odbudowana. Szkoda, aby budynek – związany z człowiekiem zasłużonym dla wojska i Legionowa – zniknął z pejzażu naszego miasta. Takich obiektów mamy coraz mniej. Jest jeszcze czas na jego uratowanie.

Komentarze