Za przejęte nieruchomości – należy się odszkodowanie

Istnieje wiele przypadków, kiedy właściciele nieruchomości mogą utracić ich własność na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Najczęściej jednak przysługują im z tego tytułu odszkodowania. Jedną z kategorii są odszkodowania, które przysługują za działki wydzielone lub zajęte pod drogi publiczne

W tym tygodniu przybliżymy problematykę odszkodowań za działki zajęte pod drogi publiczne, które przeszły na własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego na podstawie ustawy z 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.

Konstytucyjne gwarancje

Według art. 21 Konstytucji RP – Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia, a wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Zgodnie natomiast z art. 64 Konstytucji RP – Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Słuszne odszkodowanie

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego przyjmuje się, iż słuszne odszkodowanie powinno mieć charakter ekwiwalentny do wartości utraconego lub naruszonego dobra. Powinno ono stwarzać właścicielowi możliwość odtworzenia rzeczy, którą utracił, a zarazem pozwolić na odtworzenie jego sytuacji majątkowej, jaką miał przed podjęciem decyzji organu władzy publicznej.

Problem rekompensat

Przez dziesiątki lat prywatne nieruchomości były zajmowane, między innymi, pod drogi publiczne. Często nie towarzyszyły temu jakiekolwiek akty administracyjne ani odszkodowania. Jeszcze dziś, wielu byłym właścicielom nadal odmawia się lub utrudnia otrzymanie rekompensaty za utracone mienie.

Uregulowanie własności dróg publicznych

Sprawy odszkodowań za nieruchomości zajęte, w różnych okresach, pod drogi publiczne, miały zostać uregulowane przez ustawę z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Według art. 73. tej ustawy części prywatnych działek, które 31 grudnia 1998 r. były zajęte pod drogi publiczne i znajdowały się we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, z dniem 1 stycznia 1999 r. z mocy prawa przeszły na własność Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego.

Komu należy się odszkodowanie?

Odszkodowanie przysługuje byłym właścicielom nieruchomości zajętych pod drogi publiczne lub ich spadkobiercom. Warunkiem jego otrzymania jest złożenie wniosku o odszkodowanie w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. Teoretycznie po upływie tego okresu roszczenie wygasa. Jednak sprawa ograniczenia terminu składania wniosków tylko do końca 2005 r. budzi kontrowersje.

Jaka jest procedura?

Odszkodowanie ustala właściwy starosta, według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości. Procedura ta nie przewiduje możliwości prowadzenia negocjacji, odnośnie wysokości odszkodowania. Do tego postępowania zastosowanie mają przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Dotyczy to także terminów. Wysokość odszkodowania ustala starosta po zasięgnięciu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości, wyrażonej w formie tzw. operatu szacunkowego.

Kto płaci?

Do wypłaty odszkodowań zobowiązani są:
gmina – w odniesieniu do dróg będących w dniu 31 grudnia 1998 r. drogami gminnymi,
Skarb Państwa – w odniesieniu do dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych.
Odszkodowanie powinno zostać wypłacone jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stanie się ostateczna.

Za tydzień zajmiemy się problemem odszkodowań za działki drogowe, wydzielone pod drogi publiczne lub ich poszerzenie, które powstały podczas podziału nieruchomości dokonanego na wniosek ich właściciela

Maciej Lerman,
prawnik
tel. 666 390 939
mail: m.lerman@toiowo.eu

Komentarze